Vajinismus vajinaya gerçek veya düşlenilen giriş denemeleriyle tetiklenmiş istem dışı bir kas kasılmasıdır. Kasılmaya bağlı olarak cinsel birleşme olamamaktadır. Tüm dünya da yaygın olarak görülmekle birlikte ülkemiz de her on kadından bir veya iki tanesi bu sorunu yaşamaktadır. Uzun yıllardır kadın doğum uzmanları ile psikiyatri uzmanlarının dikkatini yönelttiği bir konu olup tedavisi kesinlikle mümkün olan bir durumdur.

Vajen girişini adeta duvar gibi kapatan bu kasılmalar genellikle partner tarafından gözlenir ve hasta kesinlikle ilişkiye izin vermez.  Bazı hastalarda ise vajen girişinin kasılmasının yanında vücutta bel, sırt, bacak gibi bölgelerde  yaygın kasılmalarda olabilir. Bu kişiler ilişki denemeleri sonrasında günlerce yaygın kas ağrıları hissedebilirler.  Vücutta yaygın olsa da, sadece vajen girişinde olsa da bu kasılmalar kesinlikle istemdışı kasılmalardır. Kadın endişe, korku ve hatta adete bir panik atak benzeri durum nedeniyle bacaklarını kapatır, eşini ittirir ve cinselliği reddeder.

Vaginismus hastaları korkuya karşı bir tepki olarak kendilerini kasarak cinselliği yaşayamazlar. Normalde de insan korku karşısında içgüdüsel ve koruma amaçlı kendini kasar. Ağrı beklentisi ile kadının kendini kasması penisin vejene girişini zorlaştırmakta ve gereksiz ağrı hissine neden olmaktadır.

Vajinismusa neden olan sebeplerin %10’u fiziksel faktörlere bağlı iken, %90 neden psikolojiktir. Fiziksel faktörler arasında özellikle kızlık zarı tipi önemlidir. Kızlık zarı ara bölmeli yada elek şeklinde olanların yanında, zarın yapısal olarak yüksek kenarlı ve kalın duvarlı olması da vaginismus nedenleri arasındadır. Ayrıca vajen içinde doğumsal olarak gözlenen septa olması, vajinit, bartolin apsesi, vulvar vestubilit sendromu olması diğer fiziksel nedenler arasında bulunur.  Tüm bu nedenleri saptamak basit bir jinekolojik muayene ile mümkündür.

Vajinismus çok büyük olasılıkla bir bilinçaltı problemidir. Geçmişte yaşanan olumsuz cinsel deneyimler ve hastanın bilinçaltına yerleşmiş abartılı korkuları en önemli nedenlerindendir. Psikolojik nedenler arasında;

• İlk gece ile ilgili yanlış, abartılı ve eksik bilgiler (ilk gece de çok ağrı, acı olacağı, kanamanın miktarının fazla olacağı konusundaki bilgiler- ilk gece korkusu)
• Ebeveynlerde baskıcı tutum olması
• Cinsel ilişkide kilitlenme ve rezil olma duygusu
• Vajinanın dar ve küçük olduğunu düşünmek ve penisin girmesinin imkansız olduğuna inanmak
• Katı ahlak kuralları, aşırı baskıcı toplumda yaşamak ve bazı tabular
• Hamile kalma korkusu
• Cinselliğin suç, ayıp, günah ile eşleştirilmesi, katı aile düzeni
• Cinsel travmalar (taciz, tecavüz, ensest, fiziksel şiddet, cinsel istismar, pornografik filmlerden tiksinme, anne-babanın cinsel ilişkisine seyirci olma)
• Kızlık zarını koruma ile ilgili çocukluktan bu yana olan öğretiler
• Aşırı oto kontrolcü olma, korumacı aile düzeni.

Daha önce de belirtildiği üzere çoğu zaman altta yatan cinsellik ve cinsel ilişki ile ilgili duyulan kaygılar, korkuların bilinçaltına yerleşmesi ve cinsel birleşmeyi reddetmesidir.  Bilinçaltındaki bu kaygı ve korkuların yenilmesi tedavinin ana prensibidir.

Bazı kadınlarda bu nedenlerin hiçbirisi olmasa da vajinismus sorunu yaşanabilmektedir. Bazılarına daha önce sorunları yok iken yeni gelişmiş vajinismus durumu olabilir. Doğum, düşük, kürtaj yada hoyratça yapılan jinekolojik muayeneler kadınlar üzerinde son derece etkilidir ve sonradan vajinismusa neden olabilmektedir. Çocukluk çağında yaşanan olumsuz deneyimler ve bizimki gibi toplumlarda genç kızlara kızlık zarının abartılı önemi konusundaki öğretiler bu duruma yol açmaktadır.

Vajinismus özelikle yüksek sosyo-ekonomik düzeyi olan, çocuksu, aileye bağımlı ve gelişimini tamamlayamamış genç kızlarda daha sık görülmektedir. Korku, özellikle genç kızların zihinlerinde büyüttüğü büyük bir penis ile vajinal yırtılmaların olacağı ve çok acı çekeceği üzerine kurulu bir korkudur. Bazıları ise vajinalarının çok küçük olduğu ve bu yüzden ilişkiye giremediklerini düşünürler. Bu kavram yanlıştır. Çünkü vajen oldukça esnek bir yapıdadır.

Aileleri tarafından cinsellik konusunda bilgilendirilmeyen, hatta cinsellliğin kötü bir şey olduğu ve kızlık zarının mutlak korunulması gereken bir yapı olduğu öğretilen genç kızların ilerki hayatlarında cinsel bozukluk yaşamaları oldukça yüksektir.

Vajinismusun belirtileri

Vajinismus hastaları aylar, yıllar süren evlilklerine rağmen bakireliklerini hala koruyan hastalardır. Cinsel birleşme sırasında çok acı çekecekleri, çok kanaması olacak hissi, vajinasının yırtılacak düşüncesi ve hatta ölüm korkusu gibi hislere kapılarak kendini koruma içgüdüsü ile kontrolsüz olarak kasılırlar. Vajinismus belirtileri arasında sadece cinsel ilişkiye girememe ve ilişki sırasında kasılma olması yoktur. Çok daha yaygın belirtilerde olabilir. Bunlar arasında;

• Jinekolojik muayene olamama
• Vajinaya fitil yerleştimeme
• Vajinal tampon kullanamama
• Vajen içine parmak sokamama, genital bölgeye ayna ile bakamama
• Cinsel ilişkinin ağrılı bir şekilde gerçekleşmesi kişide kasılmalara neden olacaktır.

Vajinismus tedavisi inişli çıkışlı bir yola benzer, sabır gerektirir. Güven duygusunun egemenliğinde bilişsel ve davranışsal terapiler uygulanmaktadır. Önemli olan hasta ve eşinin tedaviye karar vermesi ve devamlılığıdır.